تهران- ایران اسلامی در طول سال های اخیر پیشرفت های چشمگیری در عرصه پزشکی همچون استفاده از سلول های بنیادی ، ساخت و تولید داروهای جدید و نوترکیب به ویژه تولید نانو داروها و ارایه مقالات پزشکی در سطح جهان داشته است.
جمهوری اسلامی ایران با وجود محققان و پژوهشگران برتر داخلی توانسته است به ویژه در زمان فعالیت دولت نهم و دهم گام های بلندی را در حوزه سلامت جامعه بردارد و تاکنون تحریم ها نه تنها مانعی برای این حرکت شتابنده نبوده بلکه موجب شده است که این حرکت رو به جلو با شتاب و سرعت بیشتری انجام شود .
****دستیابی به فناوری های سلول های بنیادی
ایران در زمینه فناوری و تحقیقات سلول های بنیادی به عنوان 10 کشور برتر جهان محسوب می شود و محققان ایرانی توانسته اند از سلول های بنیادی حتی در پیوندهای مغز و استخوان ، پوست و ترمیم بافت آسیب دیده قلب استفاده کنند و همچنین شبیه سازی سلول های بنیادی در پژوهشکده رویان و اصفهان انجام شده است که در نوع خود بی نظیر است .
علاوه براین استفاده از سلول های بنیادی در پیوند قرینه چشم ، تزریقPRP ، تکثیر سلول های بنیادی بندناف به منظور درمان سرطان یا صدمات بافت قلب و عصب و سلول های استخوانی، ترمیم ضایعات نخاعی، شبیه سازی و تولید سلول های بنیادی جنین از جمله دستاوردهای بزرگ کشور ما در عرصه فناوری های نوین است.
هم اکنون سلول های بنیادین جنینی و علم شبیه سازی نیز در کشور به دانشی بومی تبدیل شده است و شبیه سازی حیواناتی چون بز، گوسفند و گوساله در سال های اخیر باعث شده ایران در زمینه سلول های بنیادی در جمع کشورهای مطرح در این زمینه قرار گیرد.
این در حالی است که امروزه محققان کشورمان از سلول های بنیادی در رفع آسیب های نای ، ترمیم نارسایی قلبی و کبدی و نارسایی عروق در دیابت استفاده می کنند .
دستیابی ایران به فناوری فرآوری سلول های جنینی با هدف درمان بیماری های صعب العلاج نیز یکی دیگر از دستاوردهای امسال محققان ایرانی در حوزه پزشکی است.
دستیابی به فناوری فرآوری سلول های جنینی در قالب یکی از طرح های کلان کشوری است که با تلاش محققان مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران اجرا شده است.
این طرح شامل انتقال دانش فنی مربوط به سلول های بنیادی بخصوص در زمینه تلخیص و نگهداری سلول به صورت منجمد، استفاده از سلول های بنیادی در درمان بیماری دیابت نوع یک و بیماری هایی همچون مولتیپل اسکلروز، دیستروفی دوشن، سیروز کبدی و نارسایی ایسکمیک قلبی است.
***ساخت و تولید داروهای جدید و نو ترکیب
ساخت و تولید نخستین نانوداروی تزریقی ضدسرطان خاورمیانه با نام تجاری ˈسینا دوکسوزومˈ یکی از اقدامات مهم محققان کشورمان درسال جاری بوده است . این نانو دارو نوعی آنتی بیوتیک قابل استفاده در انواع سرطان ناحیه شکمی است.
ˈسینا دوکسوزومˈ مشابه داروی خارجی ˈداکسیلˈ داروی شیمی درمانی تزریقی است که در انحصار یک شرکت آمریکایی بود .
ساخت واکسن آنفلوآنزا و سرطان سینه زنان تا پایان امسال را می توان به عنوان گام های اساسی در تولید واکسن در کشور قلمداد کرد . مراحل مقدماتی تحقیقات و آزمایش این واکسن‌های جدید مثبت و موفقیت‌آمیز بوده است از این رو محققان ایرانی برای ادامه تحقیقات در این زمینه امیدوارترهستند.
امسال رونمایی از 6 داروی جدید بیوتکنولوژیک ایرانی شامل 2 قلم داروی نوترکیب و 4 نوع ماده اولیه دارویی در قالب طرح کلان ملی فناوری ˈتولید داروهای وارداتیˈ انجام شد که تولید این داروها از دیگر فعالیت های دولت دهم درعرصه پزشکی است .
همچنین هشت رادیوداروی جدید تا دهه فجر امسال رونمایی می شود و 20 رادیو داروی اولویت دار نیز انتخاب و طرح تولید این رادیوداروها آغاز شده است.
این در حالی است که واکسن آسم و واکسن آلرژی برای اولین بار در دنیا توسط شرکت ایرانی ˈدارو درمان ایرواک ˈ ساخته شده است و به زودی روانه بازارمی شود . این واکسن ها قرار است تا دو ماه آینده رونمایی شود.
این دو واکسن در حال تولید در مرحله پایلوت است .
این دو واکسن به صورت سل اکتیویتور (فعال کننده) و ایمولیتور (افزایش سیستم ایمنی) تولید می‌شود و تا 6 ماه آینده به تولید انبوه می‌رسد.
همچنین محققان ایرانی در حال تحقیق بر روی واکسن ضد سرطان هستند که این تحقیق در مراحل پایانی است .
همچنین خط تولید داروی فاکتور هشت نوترکیب با 60 درصد پیشرفت در حال اجراست که این طرح قرار است در سال اینده به بهره برداری برسد . با بهره برداری از این پروژه امکان تامین و جایگزینی صد در صدی داروی فاکتور هشت وارداتی فراهم می شود.
واکسن های ˈسرخک ˈو ˈسرخجه (MMR ) ˈکه برای کودکان مورد نیاز است از سال آینده در انستیتو پاستور تولید می شود.همچنین به نتیجه رسیدن پروژه تولید واکسن آنفلوآنزا در کشور در سال جاری و تولید برخی از انواع واکسن ها مانندˈ هپاتیت ˈ وˈ ب ث ژ ˈ پیش از این در کشور تولید شده اما اکنون تغییر مسیر داده و کیفی تر شده اند.
***موفقیت در انجام جراحی ها بزرگ
پزشکان ایران برای نخستین بار در جهان موفق به آنژیوگرافی عروق کرونری قلب گوسفند به روش Seldinger در مرکز قلب و عروق شهید رجایی شدند . این کار با هدف دسترسی به روشهای درمان سکته های قلبی با استفاده ازسلول های بنیادی و بدون نیاز به جراحی باز قلبی انجام شده است .
همچنین امسال نخستین عمل جراحی مایوتومی مری به روش لاپاروسکوپیک در کودکان در بیمارستان میلاد تهران با موفقیت انجام شد. این عمل جراحی از جدید ترین روش های درمانی است .
هم اکنون در 25 استان کشور مرکز جراحی قلب وجود دارد که در هشت مرکز آن ˈپیوند قلبˈ انجام می شود . تعداد پیوندهای قلب انجام شده در سال گذشته در کشور 82 مورد بوده است .
پژوهشگران مرکز تحقیقات چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد امسال برای نخستین بار در کشور موفق به ساخت چسب بافتی با نام ˈاتولوگوسˈ برای استفاده در عمل جراحی ناخنک چشم شدند.
چسب بافتی اتولوگوس تاکنون از خارج کشور با صرف هزینه های بالا تامین می شد اما با دستیابی دانشمندان جوان ایرانی به فناوری ساخت و استفاده از آن در عمل های جراحی، تولید این چسب در کشورمان بومی سازی شد.
***ابداع روش های جدید درمانی در کشور
امسال محققان ایرانی برای نخستین بار در کشور روش نوینی برای درمان بدخیمی های سطح چشم ارایه کردند. در حال حاضر ضایعات بدخیم ملتحمه از بیماری های نسبتا شایع چشم در کشوراست . در این روش با استفاده از قطره اینترفرون آلفا 2- بی در بیمارستان خاتم الانبیا (ص) به درمان بدخیمی سطح چشم بدون عمل جراحی اقدام شد.
درحال حاضر درمان بدخیمی های چشمی به روشهای کم تهاجمی و بدون عمل جراحی در معدود کشورهای جهان در حال انجام است. ولی با استفاده از این قطره ایرانی علاوه بر جلوگیری از عوارض عمل جراحی ، در هزینه های ناشی از عمل و بستری نیز به میزان قابل توجهی صرفه جویی می شود.
همچنین امسال پژوهشگر دانشگاه پیام‌نور کرمان با ساخت الکترودی اصلاح شده با نانولوله‌های کربنی، یک روش مناسب و سریع برای اندازه‌گیری داروی بیماری پارکینسون (کاربیدوپا) بر پایه روشهای الکتروشیمیایی ارایه داد.
هم اکنون نیز محققان علوم پزشکی ایران در تلاش برای ارایه شیوه نوینی برای درمان ضایعات مغزی و ساخت داربست زیست تخریب پذیر برای پیوند سلول های عصبی به مغز هستند.
تحقیقات جدید نشان داده اند که استفاده از سلول های بنیادی یکی از استراتژی های جدید برای رفع این مشکل است و کاربرد این سلول ها به محققان کمک می کند به دنبال شیوه های درمانی ضایعات سیستم اعصاب مرکزی باشند .
همچنین محققان در تبریز برای نخستین بار موفق به ساخت داروی گیاهی انعقاد سریع خون شدند که این دارو در دو دقیقه موجب قطع خونریزی می شود و به صورت اسپری، شربت، قطره و آمپول تزریقی تهیه می شود و در خونریزی های داخلی و خارجی متناسب با نوع خونریزی قابل استفاده است.
***موفقیت در تجهیزات پیشرفته پزشکی
ساخت دستگاه ˈ سامانه راهبری جراحی هوشمند ˈیکی دیگر از موفقیت های ایران در تولید تجهیزات پزشکی است . سامانه راهبری جراحی هوشمند به جراح کمک می کند تا در حین عمل جراحی موقعیت ابزار خود را با دقت بسیار بالاروی نقاط آناتومیکی بدن مشاهده کند. به این ترتیب این سامانه می تواند نقش مهمی در افزایش دقت و کیفیت عمل های جراحی پیچیده و خطرناک ایفا کند .
***جایگاه پزشکی ایران در جهان امروز
براساس برنامه پنجم توسعه تا پایان این برنامه باید دانشگاه های علوم پزشکی کشور به رتبه دوم منطقه ارتقا یابند که این مهم در سال اول این برنامه تحقق یافت و در چهار سال آینده تلاش بر این است که به رتبه اول منطقه برسیم.
استناد به مقالات علمی توسط مراجع علمی دنیا، شاخص مناسبی برای توسعه و پیشرفت هر کشوری است به طوری که تعداد مقالاتی که مورد استناد قرار گرفته از 20 مورد در سال 2011 به 51 مورد در سال 2012 افزایش یافته است.
رشد دو برابری استناد به مقالات علمی ایران نشانگر کیفی بودن رشد علمی ایران است ودر کنار رشد کیفی، مقالات علمی محققان ایرانی از لحاظ کمی نیز رشد داشته است .